Δασικοί χάρτες και πτωχοποιημένοι χωρικοί που χάνουν τις ιδιοκτησίες τους
24/04/2017 10:29 πμ.
Είναι επιτακτική ανάγκη, εθνικού μεγέθους, η κατάρτιση του κτηματολογίου. Απαραίτητο στοιχείο αυτού είναι η ανάρτηση και κύρωση των δασικών χαρτών. Η σημερινή σταδιακή ανάρτηση του 36,6% των δασικών χαρτών θα καταδείξει τα μεγάλα προβλήματα που θα προκύψουν από τα συσσωρευμένα και ακατανόητα για τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών θέματα. Προβλήματα που πολλές φορές έρχονται σε αντίθεση όχι μόνον με τη συνταγματικότητα των ενεργειών, αλλά και με την ίδια τη λογική. Προηγούμενες «πιλοτικές» μικροαναρτήσεις σε επιλεγμένες περιοχές με μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον, κυρίως στην Αττική, δεν ολοκληρώθηκαν για συγκεκριμένους λόγους. Η πρόσφατη όμως ανάρτηση έχει μια σημαντική ιδιαιτερότητα. Αφορά πολλούς και φτωχούς πολίτες ορεινών και ημιορεινών περιοχών. Αρκετά από τα θέματα που αναμένεται να βρουν λύση με το σχετικό νομικό πλαίσιο θα κομματιάσουν συναισθηματικά πολλές δεκάδες χιλιάδες πολιτών που θα χάσουν, κατά παράβαση του Συντάγματος, περιουσιακά τους στοιχεία, αλλά θα προκαλέσουν και την αγανάκτηση όλων εκείνων που θα καταθέσουν αντιρρήσεις για τα εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα και θα υποστούν ακόμη μία οικονομική «σφαλιάρα» σε περίοδο κρίσης. Ο χαρακτηρισμός μιας έκτασης ή μέρους της ως δάσος ή δασική είναι σημαντική πράξη, καθώς διακυβεύεται και το ιδιοκτησιακό καθεστώς της. Ένας τέτοιος χαρακτηρισμός οδηγεί στο αποτέλεσμα ότι η έκταση ιδιοκτησιακά ανήκει κατά τεκμήριο στο δημόσιο και δεν αναγνωρίζονται τυχόν υφιστάμενοι τίτλοι κυριότητας επί αυτών των ακινήτων. Αγροί που δασώθηκαν και χαρακτηρίζονται ως δάση – δασικές εκτάσεις η κυριότητα αυτών περιέρχεται στο δημόσιο. Μετανάστες που αναγκάστηκαν να μετακομίσουν για εργασία στο εξωτερικό ή και στο εσωτερικό σε προηγούμενες δεκαετίες θα χάσουν πλέον οριστικά τα χωράφια τους.
Η εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» αναφέρει σε άρθρο της ότι «μικρότερο απ’ ό,τι τελικά αναμενόταν είναι το ποσοστό των δασικών εκτάσεων που εκχερσώθηκαν από το 1945 έως σήμερα. Στους δασικούς χάρτες που αναρτήθηκαν, οι εκτάσεις αυτές κυμαίνονται μεταξύ 2%-3%, ενώ μόνο σε δύο περιπτώσεις ξεπερνά το 5%. Αντίθετα σημαντικότερο είναι το ποσοστό των εκτάσεων που έχουν δασωθεί. Αξιοσημείωτο είναι ότι σε πολλές περιοχές είναι σημαντικές οι εκτάσεις που ακολούθησαν την αντίστροφη διαδρομή, δηλαδή δεν ήταν δασικές το 1945 και σήμερα εμφανίζονται να έχουν δασική βλάστηση (επομένως προστατεύονται πλέον από τη δασική νομοθεσία)». Η εφημερίδα «Η ΑΥΓΗ», σε πρόσφατο άρθρο της που καλύπτει και τις αλλαγές των διατάξεων του νόμου 4280/2014, επισημαίνει ορθά και το γεγονός ότι «για την απόκτηση τίτλου ιδιοκτησίας εκχερσωμένης δασικής έκτασης προ του 1975 εισάγονται ως αποδεικτικό στοιχείο κατοχής ακινήτου οι ένορκες βεβαιώσεις, οι οποίες αποτελούν ιδιωτικά έγγραφα, μαζί με δηλώσεις της εφορίας και δηλώσεις στο Εθνικό Κτηματολόγιο. Διάταξη προβληματική ως προς τη συνταγματικότητά της, καθώς μεταξύ άλλων ευνοεί καταπατητές δημόσιας δασικής έκτασης».
Όλα αυτά τα χρόνια η χώρα πορεύθηκε χωρίς κτηματολόγιο και μορφές χρήσης γης. Πορεύτηκε στην ανωμαλία της πολυνομίας, της αυθαιρεσίας και των αυτοαναιρούμενων εφαρμοστικών εγκυκλίων. Πόλεις και δάση χωρίς ακριβή όρια και χρήσεις γης. Στρεβλώσεις παντού, στο νομοθετικό πλαίσιο, στο εφαρμοστικό επίπεδο, στο χρονικό πλαίσιο ισχύος των διαφόρων διατάξεων, στην πολυπλοκότητα της κρίσης των εφαρμοστών και των διάφορων επιτροπών που επιβάλουν το δίκαιο, στα νομικά παράθυρα που επέτρεψαν τις καταπατήσεις δημόσιας γης, στην αδικία του χαρακτηρισμού ως δάση – δασικές εκτάσεις εγκαταλειμμένων αγρών, αλλά και στην παράνομη εκχέρσωση δασών και δασικών κυρίως εκτάσεων.
Ενάμισι εκατομμύριο στρέμματα αγροτικής γης, κατά την ανάρτηση των δασικών χαρτών «έγιναν» δάση, καθώς χρησιμοποιήθηκαν οι αεροφωτογραφίες του 1945. Κατά την άποψή μου, κάποιες από αυτές που καλλιεργούνται δενδροκομικά όφειλε η ίδια η πολιτεία να είχε παραχωρήσει για πολυετή χρήση από καιρό, με ένα εντελώς συμβολικό τίμημα σε ενεργούς αγρότες υπό έναν και μόνο όρο να μην διακοπεί η καλλιέργεια τους. Ελαιώνες που δημιουργήθηκαν από μη σύννομες ενέργειες γεωργών, που εκχέρσωσαν εκτάσεις χαμηλής θαμνώδους βλάστησης, σήμερα αποτελούν συστάδες οπωροφόρων δένδρων (δάση) που προσφέρουν, πέραν των άλλων περιβαλλοντικών αγαθών, πόρους στον καλλιεργητή, αλλά και στην εθνική οικονομία. Περιβαλλοντικά, συμβάλλουν ακόμη πιο ουσιαστικά και στη δέσμευση μεγαλύτερης ποσότητας διοξειδίου του άνθρακα στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.
Θεωρώ ακατανόητη τη νομοθετική πρόβλεψη της απόδοσης δασικών εκτάσεων με τίτλο ιδιοκτησίας. Ήταν και συνεχίζει να είναι «παράθυρο» πλουτισμού, ειδικότερα για εκτάσεις με μεγάλη εμπορική αξία. Η παρούσα νομοθέτηση της διαδικασίας «εξαγοράς» γης από τους ενδιαφερόμενους, δηλαδή με τίτλο ιδιοκτησίας, κατά την άποψή μου είναι λανθασμένη. Η πολιτεία οφείλει να εξετάσει έστω και τώρα την παραχώρηση καταπατηθέντων εκτάσεων με πολυετή χρήση που αποτελεί την πλέον πρόσφορη λύση, αντί τίτλου ιδιοκτησίας.
Η μοναδική άμυνα του πολίτη στο χαρακτηρισμό των δασικών χαρτών είναι η κατάθεση αντιρρήσεων εντός συγκεκριμένου χρόνου για την αξιολόγησή τους από τις Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων του Δασικού Χάρτη. Για την εξέταση της αντίρρησης καλούνται οι πολίτες να καταβάλουν ένα υψηλότατο παράβολο, προκειμένου πολλές φορές να διατηρήσουν το δικαίωμα στην περιουσία τους. Επιπρόσθετα, η απόφαση των Επιτροπών επί των αντιρρήσεων είναι τελεσίδικη και έτσι στερείται ο ιδιοκτήτης από τη δυνατότητα μιας δεύτερης κρίσης για τη διαφωνία του με το κράτος. Χιλιάδες μικροϊδιοκτήτες αγροτικής γης θα βλέπουν τις περιουσίες τους από τη μια στιγμή στην άλλη να χάνονται, είτε λόγω αδυναμίας καταβολής του παράβολου, αλλά και των υπόλοιπων εξόδων (πρόσληψη και ανάθεση του έργου σε τεχνικό σύμβουλο, σύνταξη τοπογραφικού και λοιπά απαιτούμενα), είτε λόγω τελεσιδικίας για τους έχοντες τη οικονομική δυνατότητα, ώστε να μην μπορούν να προσφύγουν σε δευτεροβάθμιο όργανο εξέτασης ενστάσεων για να βρουν το δίκιο τους. Η τυχόν πρόθεση για προσφυγή στα διοικητικά δικαστήρια είναι οικονομικά απροσπέλαστη, αλλά και απροσδιόριστου χρονικά αποτελέσματος.
Διάφορα άρθρα που έχουν δημοσιοποιηθεί τα τελευταία πολλά χρόνια αναφέρονται σε καταπατήσεις εκτάσεων μεγάλης οικονομικής αξίας, κυρίως σε παραλίες, εκτάσεις που αποκαλούνται «φιλέτα». Αν όμως κάτω από τις παρούσες συνθήκες, κάποιος περιδιαβεί σήμερα την ορεινή και ημιορεινή Ελλάδα θα διαπιστώσει από τους χωρικούς ότι υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες πολυκερματισμένες μικροιδιοκτησίες κατοίκων που θα καταβροχθίσει το «αδηφάγο» κράτος. Παράδειγμα ουσίας είναι ότι ο κάθε χωρικός συνήθως κατέχει τουλάχιστο πέντε έξι κομμάτια γης που θα πρέπει να εξετάσει τον χαρακτήρα τους στους αναρτημένους δασικούς χάρτες. Για το κάθε ένα, εφόσον χρειαστεί, οφείλει να συντάξει διαφορετικό φάκελο, άλλο τοπογραφικό και ανάλογες ενέργειες. Είναι αλήθεια ότι πολλοί χωρικοί δεν διαθέτουν περίσσευμα πόρων να πληρώσουν το κόστος τέτοιων ενεργειών, που πολλές φορές είναι μεγαλύτερο και από την αξία της γης. Οι περισσότεροι θα «παραδοθούν αμαχητί». Το αποτέλεσμα, ποιος μπορεί να προβλέψει τη συμπεριφορά τους απέναντι σε εκείνους που δίκαια ή άδικα θα στοχοποιηθούν;
Συνοπτικά κλείνοντας θα έβλεπα λογικό να δοθεί μια μικρή αναστολή στην εφαρμογή του σχετικού νομοθετικού πλαισίου, ώστε το σύνολο του πολιτικού κόσμου να αναλάβει την ευθύνη που τους αναλογεί και μέσα σε κλίμα συνεννόησης και συγκατάθεσης να δώσει λύσεις στα πολλά και ποικίλα προβλήματα που θα προκύψουν από την επιβολή του. Έτσι μόνον θα δοθούν οι πρέπουσες λύσεις με τις λιγότερες δυνατές αδικίες για τους πολίτες. Η ενέργεια αυτή κρίνεται απαραίτητη αφού το κτηματολόγιο είναι το Α και το Ω για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας, διαφορετικά προβλέπω συνεχόμενες παρατάσεις και τελικά το «καταχώνιασμα» των φακέλων στα συρτάρια της λησμονιάς και η ανωμαλία θα συνεχίσει την πορεία της, όπως πάντα στην Ελλάδα της κρίσης και της υπανάπτυξης.
